Mijn oog viel op een bericht in het 365 dagen project De Nieuwe Baby met een enthousiast bericht over een methode voor de behandeling van pijn in de borsten: borstmassage. Dat klinkt veelbelovend: moeder minder pijn en baby drinkt beter, vaker, meer, de zorgverlener een extra truc in de trukendoos. Iedereen blij. Maar wacht eens even, waar gaat het hier eigenlijk over? Jammer genoeg is alleen de samenvatting in het Engels en het artikel in het Koreaans. Vrij opvraagbaar, maar ja, mijn Koreaans is niet echt vloeiend, zeg maar. Ik zou een aantal dingen willen weten voor ik me aan een oordeel over de waarde van dit onderzoek voor de dagelijkse praktijk van borstvoedende moeders waag.
Titelfoto: Hayden Christensen als David Rice in Jumper waarin mensen met een speciale gave zonder na te denken in een moment naar een andere plaats kunnen springen
Bijvoorbeeld: wat voor soort massage werd toegepast: zomaar wat wrijven, massage voor het openen van verstopte melkkanalen of de speciale Japanse borstmassage? Als het die laatste is, is het onderzoek voor ons verder van generlei waarde, want die methode is Hoogst Geheim en Extra Speciaal. Of: wat werd nu eigenlijk behandeld? Verder onbeschreven pijn ergens of overal in de borst of specifieke pijn? Of verstopte melkkanalen en borstontsteking? Of drinkgedrag van de baby? Het meten van het natriumgehalte van de melk doet het laatste vermoeden. Bij een borstontsteking loopt de melkproductie terug en door het lagere volume met gelijkblijvende absolute hoeveelheid zouten wordt de melk zouter. En van borstontstekingen en verstopte melkkanalen wisten we al dat massage een goede ondersteunende behandeling kan zijn.
Zo zijn er wel meer condities in een baby waar men snel geneigd is tot conclusies te springen en een behandeling in te zetten zonder in te gaan op de vragen ‘’Wat is er eigenlijk aan de hand?’’ en ‘’Waardoor wordt dit mogelijk veroorzaakt?’’ Want pas als je weet wat er aan de hand is en, indien dat werkelijk een probleem is, waardoor het werd veroorzaakt, kun je geen adequate behandeling starten. Laten we als voorbeeld reflux nemen. Toen ik begon in de borstvoeding business ‘bestond reflux niet’. Er waren spugende baby’s en er was GERD (gastroesofageal reflux disease). GERD is een vrij ernstige aandoening met aantasting van het slokdarmslijmvlies door herhaalde en intensieve blootstelling aan maagzuur door veelvuldig terugvloeien van de maaginhoud of chronisch overgeven, bijvoorbeeld door een defect aan de afsluiting tussen maag en slokdarm. Hebben nu alle kindertjes die spugen een falende afsluiting tussen maag en slokdarm? Nee, gelukkig niet, gelukkig is ons ontwerp beter dan dat.
Maar de afsluiting tussen maag en slokdarm bij een zuigeling functioneert wel anders dan die bij grotere kinderen en volwassenen. Alles tussen de lippen en de maag functioneert bij een zuigeling net even anders, omdat hij een volledig vloeibaar dieet heeft en dat stelt andere eisen aan de voedselinname dan een primair vast dieet. Wanneer zorgen en zogen bij een baby volgens het biologische plan verlopen, zal die manier van functioneren van mond, keel, slokdarm en maag prima werken. Ingebouwde beschermingsmechanismen zorgen voor afvoer van problemen, bijvoorbeeld een voor in de mond liggende kokhalsreflex, die voorkomt dat ongewenste substanties (als in: alles wat geen melk is) per ommegaande eruit worden gewerkt, en een maag die makkelijk overloopt bij overvulling, die goede vertering in de weg kan staan. In die zin is melk terug geven goed en normaal.
Ik schets u een plaatsje van een moderne baby: hij brengt het overgrote deel van het etmaal door in een plat op de rug liggende positie of in een min of meer in elkaar gedrukte, min of meer zittende positie. Hij wordt gestimuleerd tot het innemen van zo mogelijk wijd uiteen liggende voedingen met een volume van min of meer het dubbele van een comfortabele maaginhoud*. Ter vergelijking: de houding volgens de biologische blauwdruk is min of meer rechtop verticaal of voorover liggend en zijn maag wordt frequent met korte tussenpozen gevuld met hoeveelheden die de comfortabele fysiologische maat niet overschrijden. Het is niet verwonderlijk dat de platliggende of in elkaar gedoken zittende en overvoerde baby gaat spugen, net na de voeding, of na een heldhaftige poging van de maag om de melk toch te verteren, een uur of langer na de maaltijd als dat verteren toch niet zo best werkt. Vooral dat latere spugen leidt tot symptomen die lijken op die van ziekelijke reflux, omdat de melk dan al volop is gemengd met maagzuur en de slokdarm aantast.
En dan springen mensen makkelijk zonder verder nadenken naar een mogelijke conclusie: reflux! en de pot met pillen of met drankjes staat al klaar. De melk wordt ingedikt, omdat dat er misschien minder makkelijk uitloopt (maar het in feite voor de maag moeilijker maakt te verteren), er worden maagzuurremmers gegeven, want dan is de opgespuugde maaginhoud niet zo zuur en etsend (terwijl in feite het verteren helemaal niet meer werkt), of er worden middelen gegeven die de maaglediging versnellen, om de maaginhoud de gewenste richting in te dwingen (terwijl de maag dan nog niet klaar is met verteren en de darm dat moet overnemen, er niet toe in staat is en voor krampen gaat zorgen).
Een spugende baby om te beginnen het overgrote deel van het etmaal in een meer fysiologisch houding houden en hem frequente, kleine voedingen geven zal voor veel kinderen voldoende zijn om op miraculeuze wijze zonder medicatie van de reflux te genezen. Voor kinderen waarbij dat niet werkt en die dus wellicht wel echte reflux hebben, kan verder onderzoek en eventueel medicatie nodig zijn. Na een goed onderzoek. Dus. En een gedegen, medisch wetenschappelijke diagnose met respect voor de fysiologie en uitsluiting van iatrogene (= door de zorg veroorzaakte) factoren.
Apart moet aandacht worden gegeven aan de factor stress. Stress in de baby of om de baby (in het gezin) kan ook tot reflux-achtige klachten leiden.