Op gezette tijden is er weer eens ophef in de pers of op de sociale media over moeders die ”idioot lang” borstvoeding geven. Men is, in onze maatschappij ”helemaal voor” borstvoeding en ”iedereen weet” dat borstvoeding ”het beste is”. Ja, ik weet het, ik gebruik veel te veel aanhalingstekens. Maar, weest gerust, ik doe dat met een vooropgezette bedoeling. Regelmatige lezers van dit blog weten dat ik deze aanhalingstekens gebruik om aan te geven dat wat ik schrijf niet mijn opvatting is en dat de uitspraken ook niet waar zijn.
Van achter naar voren: borstvoeding is niet het beste, het is de normvoeding, het is de voeding die een kind volgens blauwdruk verwacht te krijgen en wat hij, biologisch gezien gewoon hoort te krijgen. Even de zoekterm <norm> invoeren op dit of het oude blog geeft een hele stapel leesvoer over wat ik over dat onderwerp eerder schreef. Wel, als we het eens zijn dat borstvoeding niet het beste, maar normaal is (zie onderaan voor ‘En als moeder niet kan/mag/wil dan?’), dan kunnen we het ook eens zijn dat we daar niet voor of tegen kunnen zijn. We zijn ook niet voor of tegen ademen, spijsverteren of bloedsomloop. En, helaas, nee, niet iedereen weet dat. En van hen die weten willen velen er niet echt aan. Nu ja, voor een kleine baby dan, maar zodra het wurm een paar maanden is moet het maar klaar zijn met die ongein. Wat kan er immers nog inzitten aan voeding en bescherming. Kunstvoeding en antiseptische zeep zijn tenminste terdege onderzocht voor ze op de markt gezet worden. Toch? Niet dan?
Nou, nee, toch niet. Uit onderzoeken blijkt dat kunstvoeding (en antiseptische zeep trouwens ook) niet beter en niet eens even goed goed is als het origineel. (Antiseptische zeep voor normaal dagelijks gebruik vernietigt ook de goede huidflora en maakt het eigen beschermende vermogen van de huid kapot, met juist meer infecties van en via de huid als gevolg.) Kinderen die geen of kort borstvoeding krijgen scoren gewoon op allerlei vlakken van lichamelijke en geestelijke gezondheid lager. Dit is een statistisch gegeven dat niet één op één op individuen kan worden overgezet. Er zijn heel gezonde kinderen die nooit een druppel moedermelk kregen of een borst van dichtbij zagen, en er zijn kinderen die zeer geruime tijd aan de borst woonden die van de ene ziekte in de andere vallen. Maar als groep doen de kinderen met minder of geen borstvoeding het gewoon minder goed. Maar wat is dan dat ”weinig” of ”korter” borstvoeding krijgen? In welke termijnen moeten we denken? Kennelijk is een paar maanden te weinig, maar wat is dan genoeg? Met andere woorden: wat is de biologische norm voor de duur van de borstvoeding periode? Iemand die daar uitgebreid over heeft nagedacht en gepubliceerd is de antropoloog Katherine Dettwyler: A natural age of weaning | Katherine A. Dettwyler, PhD Department of Anthropology Texas A & M University College Station Texas. Andere versies van dit verhaal vind je hier The Human Weaning Age | IAmNotTheBabysitter en hier “A Worldwide Average Age of Weaning?” — or “That Pesky 4.2 Years Figure” | INSIDE THE MIND OF KATHY DETTWYLER. En ikzelf uiteraard ook. Alle zoogdieren hebben een gemiddelde zoogduur die past bij hun soort. In die zoogduur zijn wetmatigheden terug te vinden die opgaan voor grotere groepen soorten. Zo is bijvoorbeeld een vuistregel dat hoe groter het dier als volwassene is, hoe langer de zoogduur. Een andere is: hoe ”hoger” op de trap van ontwikkeling, hoe langer de zoogduur. Dat laatste heeft mogelijk te maken met de hersenontwikkeling die bij ”hoger ontwikkelde” zoogdieren langer duurt. De grotere soorten van de hoogst ontwikkelde zoogdieren, de primaten, zogen dus gemiddeld het langst.
De mens is een vrij groot en zeer hoog ontwikkelde primaat. Onze zoogtijd duurt dus naar alle waarschijnlijkheid lang, eerder gerekend in jaren dan in maanden. Er kunnen allerlei rekenmodellen op worden losgelaten (welke dat zijn lees je in de artikelen van Dettwyler), maar hoe je het ook wendt of keert, de minimale duur komt ongeveer overeen met de WHO norm, namelijk ruim twee jaar. De biologische bovengrens ligt ergens tussen vijf en zeven jaar.
Het ligt dus in onze natuur om onze kinderen tussen twee en vijf jaar de borst te geven. Kranten en andere media die een freakshow maken van kinderen van vier, vijf, zes jaar die borstvoeding krijgen maken hoge oplage- en kijkcijfers en genereren veel verkeer op hun sites met komkommertijd nieuws zonder werkelijke nieuwwaarde ten koste van de integriteit van moeders die gewoon hun ding doen. Maar ja, moeder-bashing verkoopt, net als de seksueel getinte commentaren die onlosmakelijk met dergelijk sensationele nieuwsgaring gepaard gaat.
‘En als moeder niet kan/mag/wil dan?’ Daar gaat het nu even niet om, het draait niet altijd om jou, dit keer gaat het om wat voor jouw kind het uitgangspunt is. Voor jou kunnen prioriteiten of mogelijkheden anders liggen. Ook dan kun je er meestal nog voor kiezen andere melk aan de borst te geven of vervangende melk per fles van menselijk bron te laten zijn. Ik heb over het algemeen weinig geduld met vrouwen die stellen dat borstvoeding niks voor hen is en dat ze gelijk voor kunstvoeding per fles gaan en dat dat best ook heel prima voor hun kind is. Dat argument is namelijk een smoesje om hun eigen geweten te sussen. Ik heb wel compassie met moeders die wel borstvoeding wilden geven, maar wie het door problemen en/of slecht advies en falende begeleiding niet is gelukt. Voor hen wil ik door het vuur gaan om het nu alsnog of bij een volgend kind wel te laten lukken als dat maar enigszins mogelijk is.